Waarom is het ene celtype in de pancreas meer vatbaar voor tumorontwikkeling dan een ander?
Patiënten met pancreaskanker overlijden nog steeds te vaak aan hun ziekte. Een verbeterde kennis over de mechanismen die aan de basis liggen van het ontstaan van pancreas kanker is cruciaal om vroege detectie toe te laten en om nieuwe behandelingen te kunnen ontwikkelen. De cellen die instaan voor de productie en afvoer van de spijsverteringssappen staan vaak aan de basis van het ontstaan van pancreaskanker. Er is echter tot nog toe weinig geweten over de exacte mechanismen. Het Laboratorium voor Medische en Moleculaire Oncologie van Prof. Ilse Rooman aan de Vrije Universiteit Brussel verricht baanbrekend fundamenteel onderzoek in dit domein.
De acinaire cellen in de alvleesklier, die verantwoordelijk zijn voor de productie van spijsverteringsenzymen, zijn bijzonder gevoelig aan celullaire stress zoals een ontsteking. Acinaire cellen proberen zichzelf dan te beschermen door zich te “vermommen” als een ander celtype in de alvleesklier, de duct cellen, die verantwoordelijk zijn voor het afvoeren van de geproduceerde spijsverteringsenzymen naar de dunne darm. Maar deze vermomming maakt de acinaire cellen ook kwetsbaar, ze transformeren gemakkelijker naar een kankercel. Het is echter nog steeds niet duidelijk in welke mate deze vermomde acinaire cellen verschillen van de echte duct cellen, en hoe dit vermommingsproces, ook wel dedifferentiatie genoemd, gereguleerd wordt in de alvleesklier.
Het team van Prof. Rooman heeft dit proces nu verder ontrafeld. Zij hebben gebruik gemaakt van menselijke donorcellen uit de alvleesklier om de karakteristieken van deze twee celpopulaties te bestuderen. Ze ontdekten dat beide celtypes bepaalde kankergenen bevatten, maar dat ze wel verschillen in welke genen precies. Hun studie graaft dieper naar de functie van één bepaalde factor, MECOM, die dit proces mogelijks bepaalt en die specifiek aanwezig is in vermomde of gededifferentieerde acinaire cellen. Ze maakten gebruik van genetisch gemodificeerde muismodellen, en vonden dat deze factor bepaalt dat acinaire cellen onder stress zich vermommen en ze zich zo kunnen beschermen tegen afsterven, waardoor ze aanwezig blijven en zo tot tumoren kunnen leiden. Verder ontdekten ze de interactie van MECOM met SOX9, een andere belangrijke factor in het ontstaan van pancreaskanker.
Recentelijk werden deze bevindingen gepubliceerd in het wetenschappelijk blad Cell Death and Differentiation, en brengen ons een stap dichter bij het begrijpen van de vorming van pancreaskanker. De volledige studie kan je lezen op https://rdcu.be/chnob