Onderzoekers van de TROP-Onderzoeksgroep (Translational Radiation, Oncology and Palliative Care) en de BISI-Onderzoeksgroep (Biostatistics and medical informatics) van de Vrije Universiteit Brussel hebben een samenwerking opgezet waarmee ze aan de hand van medische beelden (bv. CT-scan) en klinische parameters (bv. leeftijd, geslacht, tumorstadium, …) – data die voorhanden zijn bij diagnose van de patiënt – de respons op de standaardbehandeling voor endeldarmkanker kunnen voorspellen. Doel is om met Random Subspace Decision Forest Analysis eventuele chirurgische ingrepen te vermijden. De onderzoeksgroepen ontwikkelen daartoe, onder leiding van VUB-professor en diensthoofd radiotherapie UZ Brussel Mark De Ridder en VUB-professor Kurt Barbé, een nieuw en bruikbaar model.
Rectum- of endeldarmkanker situeert zich op de laatste vijftien centimeter van de dikke darm. Ongeveer een derde van alle dikke darmkankers zijn rectumkankers. Ze hebben, net als de andere dikke darmkankers, een kwalijke reputatie. Bovendien hebben ze, ook voor wie geneest, dikwijls ingrijpende gevolgen. Ze worden behandeld met radiotherapie, chemotherapie en in veel gevallen, ook met een chirurgische ingreep.
Operatie met soms serieuze gevolgen
“Als er operatief moet worden ingegrepen, zijn de gevolgen soms verstrekkend”, verduidelijkt Inès Dufait, postdoctoraal onderzoeker bij TROP. “Bij dergelijke operaties is het namelijk soms moeilijk om de sluitspier te ontzien, met alle gevolgen van dien. Jammer genoeg wordt het merendeel van de geopereerde patiënten, waarbij de sluitspier niet is verwijderd, nog altijd geconfronteerd met verschillende neveneffecten, genaamd laag anterieur resectie syndroom (LARS), een ingrijpend syndroom dat gekarakteriseerd wordt door onder andere incontinentie, moeilijkheden om naar het toilet te gaan, frequente en hoogdringende toiletbezoeken, veel gas in de darmen en krampen die langdurig (langer dan 10 jaar) kunnen aanhouden. Het leven van patiënten met dit syndroom, alsook het leven van hun partners en gezin, wordt gedomineerd door hun veranderde darmfuncties en heeft een grote impact op de levenskwaliteit. Patiënten geven aan dat zelfs een kleine verbetering in hun symptomen een significante verbetering van hun levenskwaliteit kan betekenen. Momenteel zijn er verschillende manieren om die symptomen te helpen bestrijden, zoals een aangepast dieet, oefeningen om het bekken te versterken, voedingssupplementen, bepaalde medicatie, … Dat zijn helaas slechts hulpmiddelen en ze kunnen niet bij alle patiënten even efficiënt de symptomen van LARS bestrijden. We moeten daarom zoveel als mogelijk vermijden om te opereren, waarmee LARS vermeden kan worden.”
Genetische informatie uit tumorweefsel
De klassieke behandeling van rectumkanker heeft de voorbije jaren een aanzienlijke evolutie doorgemaakt. Door duidelijke verbeteringen in radiotherapeutische en chirurgische technieken, zijn chirurgen in staat om operaties uit te voeren waarbij de sluitspier behouden blijft wanneer de tumor ver genoeg van de anus is verwijderd. Door implementatie van die techniek kan een permanent stoma vermeden worden in een specifieke groep van patiënten. Maar het doel blijft om operaties zoveel mogelijk te vermijden.
Het nieuwe model, op basis van artificiële intelligentie, probeert te voorspellen wie goed zal reageren op de behandeling, zodat een operatie niet nodig is. Momenteel maakt het model in 75 tot 80 procent van de gevallen de juiste voorspelling. Het is ontwikkeld op basis van de data van patiënten die al behandeld zijn en zit nu in de testfase. Patiënten bij wie de kansen door het model zijn ingeschat, worden van nabij opgevolgd, zodat tijdig kan worden bijgestuurd.
De volgende stap is nu om het model in de klinische praktijk te evalueren en toe te passen op patiënten met lokaal gevorderd rectumkanker die nog aan het begin staan van hun behandelingstraject. In de nabije toekomst zal ook hard gewerkt worden om het model nog verder te verbeteren, door gebruik te maken van genetische informatie die wordt bekomen uit het tumorweefsel zelf. Om het project te kunnen realiseren, is er een aanvraag ingediend bij Kom Op Tegen Kanker, waarvan het resultaat binnenkort bekend zal worden gemaakt.
Meer info: mark.deridder@uzbrussel.be, Kurt.Barbe@vub.be, Ines.Dufait@uzbrussel.be
